Blog PIT partner Marieke Ruinaard: Ook commissarissen zijn kuddedieren

Enkele weken geleden woonde ik een heel inspirerende dag bij over ‘Boardroom Dynamics’, georganiseerd door Karin Doms en Hanske Plenge van Platform Innovatie in Toezicht (PIT). Centraal stond de Cirkel van Waarnemen: de manier waarop je als ‘besluitvormer’ in een groep (denk aan een Raad van Toezicht of MT) je eigen waarnemingen bij besluitvorming expliciteert en voor gesprek en overweging op tafel legt. Dat klinkt makkelijker dan het is, zo bleek!

We kennen allemaal inmiddels het fenomeen van ‘group thinking’, de menselijke behoefte om harmonie te bewaren. Illustratieve filmpjes laten zien dat ‘wij mensen’ kuddedieren zijn en liever meedoen met de groep dan vragen stellen over het waarom van bepaald gedrag (als je een paar minuten tijd hebt, bijgevoegd filmpje YouTube: Social experiment is haast niet te geloven). Dat gedrag is ook zichtbaar in de top van organisaties. Het gerenommeerde organisatieadviesbureau McKinsey heeft onderzoek gedaan naar Boardroom Dynamics. Hun conclusies: er zijn een vijftal biases die heersen in de boardroom en blinde vlekken in de besluitvorming veroorzaken (met rampzalige gevolgen, zo bleek uit de casussen die zij onderzochten). Dat zijn ‘anchoring’(verankeren), waarbij schattingen worden gemaakt op basis van een bekende startwaarde, ‘framing’ (een bepaald beeld oproepen), waarbij vooral positieve aspecten worden gepresenteerd, ‘confirmation’ (bevestiging), waarbij informatie bestaande visies bevestigd, het bovengenoemde ‘groupthink’ (groepsdenken) en de vijfde ‘misplaced loyality to authority’ (misplaatste loyaliteit aan gezag). (Dan Lovallo/Oliver Sibolly, 2010).

Met de Cirkel van waarnemen heb je een instrument in de hand om je van dit proces bewust te zijn en stappen te zetten in het openen van het gesprek over verschil. Het hoeft geen betoog dat dit de kwaliteit van besluitvorming ten goede komt. Ook de ‘denkhoeden van Bono’ zijn bruikbaar. Kent u ze nog, de 6 kleuren, waarbij iedere kleur staat voor een andere ‘kijk’ op het probleem? Het is bijzonder om te ervaren dat eigenlijk een vrij eenvoudig instrument tot mooie gesprekswendingen leidt.